Tüm Süt, Et ve Damızlık Sığır Yetiştiricileri Derneği (TÜSEDAD) Başkanı Sencer Solakoğlu, önümüzdeki günlerde kırmızı et ve süt fiyatlarında yaklaşık yüzde 30’luk bir artırım beklediklerini açıkladı.
Ulusal Et Kurulu’nun bilgilerine nazaran son bir yılda kırmızı et fiyatları yüzde 115 artış göstermişti.
Solakoğlu, ürettikleri her bir litre süt için üreticinin 8 lirayı aşan maliyetle karşılaştığını bunun kimi bölgelerde daha da yüksek olduğunu belirtirken çiğ sütte 7,5 lira olan alım fiyatının kendilerini ziyana uğrattığını söylüyor.
Bu koşullarda çiğ süt alım fiyatının 10 liranın üzerinde olması gerektiğine vurgu yapan Solakoğlu, çiftçilerin süt üretimini bırakıp hayvanlarını kesite gönderdiğini anlatıyor.
Üretimin azalmasının ise tüketicinin karşısına kıtlık ve artırım olarak çıkacağını ifade eden Solakoğlu, “Türkiye, kendi besicisine kırmızı ette 90-92 lira alım fiyatı belirlerken yurt dışındaki üreticiye daha yüksek fiyattan alım fiyatı veriyor. Yani kendi üreticimize ziyan ettirip ithal edilen hayvanlar için 110 lira alım fiyatı belirliyoruz. Türkiye’deki üretici ziyan ediyor ancak et ithal ettiğimiz ülkedeki üretici para kazanıyor. Bu siyasetin neresinden tutarsanız elinizde kalır” diye konuşuyor.
Türkiye Kırmızı Et Üreticileri Merkez Birliği Genel Lider Yardımcısı Nazif Karabulut da DW Türkçe’ye yaptığı değerlendirmelerde hem üretimdeki zorlukların hem de durdurulamayan maliyet artışlarının altını çiziyor.
Karabulut, üreticiyi en fazla zorlayan girdinin yem masrafları olduğunu belirtiyor. Yem masraflarının toplam maliyetler içindeki hissesinin yüzde 60’ı aştığını, periyot devir bunun yüzde 70’i de geçtiğine değinen Karabulut, bunun yanında saman fiyatlarının da artık “katlanılamaz seviyelere” çıktığını lisana getiriyor.
Karabulut, geçen yıl tonu 750 lira olan samanın 2 bin 250 liraya kadar çıktığını, yağışlı ve bereketli geçen döneme karşın fiyatların düşmediğini ve stokçuların fiyat yükselttiğini tez ediyor.
Karabulut, şu anda besiciler için 1 kilogram et üretmenin maliyetinin 110 lira olduğunu tabir ediyor.
Ürünün fiyatı maliyetler kadar süratli artmıyor
Çorum’da kırmızı et üretimi yapan Alican Özarslan ise üreticinin meselelerini şöyle anlatıyor:
“Maliyetlerdeki artışla başa çıkmak mümkün değil. Yakın periyoda kadar süt üretimi gerçekleştiriyordum. Fakat yaşadıklarım beni süt üretimi konusunda pişman etti. Maalesef ziyan etmemek mümkün değil. Artık yalnızca besicilik yapıyorum. Burada da maliyetler çok zorlayıcı. Geçen yıl bu aylarda bin 500 lira gelen aylık elektrik faturamız şu an 7 bin liraya çıktı. İşçi başına sarfiyatlar geçen yılın başında 4 bin liraydı şu an 7 bin liranın üzerinde. Kullandığımız güzel kalite yemin çuval fiyatı çok kısa müddette 200 liradan 300 liraya çıktı. Motorindeki artışı da eklediğinizde daima artırım yapmak zorunda olduğumuzu görüyoruz. Fakat bizim eserimizin fiyatı maliyetler kadar süratli artmıyor ve ziyan ediyoruz.”
Alican Özarslan’ın vurguladığı güç masraflarının kıymetsiz üzere görünmesine karşın üretici için epey ağır bir yük olduğunu söyleyen Tüm Süt, Et ve Damızlık Sığır Yetiştiricileri Derneği (TÜSEDAD) Başkanı Sencer Solakoğlu, “Üreticiye ‘Sizin elektrikle, motorinle işiniz mi var?’ diyorlar. Nasıl olmasın? Biz ürettiğimiz sütü belirli bir derecede tutmak zorundayız. Tıpkı biçimde kesilen etleri de süratle soğutmak zorundayız. Ortamların aydınlatılması ve yemlerin karıştırılması için çalışan aletler var. Bunların hepsi güç demek” diye konuşuyor.
Karabulut: Önümüzde gri bir tablo var
Üreticiler, girdi maliyetlerindeki artışın bu türlü devam etmesi halinde raflardaki eserlere yeni artırımların da kaçınılmaz olduğunu söylüyor.
Türkiye Kırmızı Et Üreticileri Merkez Birliği Genel Lider Yardımcısı Nazif Karabulut, önümüzdeki aylarda üreticiyi de tüketiciyi de gri bir tablonun beklediğini lisana getiriyor.
Sorunun daima birebir olduğunu lakin tahlillerin başarısız olduğunu anlatan Karabulut, “Bu işin tek ve en tesirli tahlili yem fiyatlarının düşürülmesi ya da üreticiye güçlü bir yem takviyesinin verilmesidir. Yem fiyatları düşmedikçe üretici para kazanamaz. Üretici para kazanamazsa üretim yapamaz ve fiyatlar daha da süratli artar” diyor.
Desteklerin süratle artması gerekiyor
Yıllardır her kalem eserin fiyatının süratle arttığını fakat üreticiye verilen takviyenin çok az arttığını hatırlatan Karabulut, “Gelinen noktada verilen takviyeler artan yem fiyatlarının yanında çok etkisiz kalıyor. Evvel bunların düzeltilmesi gerekiyor. Ortada uçurum var. Üreticilerin üretimden vazgeçmemesi için, daha uygun fiyatlara tüketicilerin eserlere ulaşabilmesi için bu dayanakların süratle arttırılması gerekiyor” tabirlerini kullanıyor.
Fiyat artıyor, kalite düşüyor
Üreticiler, önümüzdeki günlerde fiyatların daha da yüksek olacağı ihtarını yaparken yeni hayvan fiyatlarına de dikkat çekiyor. Alican Özarslan, “Daha evvel 6-7 bin liraya aldığımız hayvanlar şu an 20 bin lira. Bu hayvanları bizim güzelce besleyip satmamız gerekiyor. Bu da ortalama 20 bin lira ek maliyet demek. Pekala biz bu hayvanları 40 bin liraya nasıl satacağız? Fabrikalardan aldığımız yemlerin fiyatı artarken kalitesi düşüyor. Yani biz yemin kilogram fiyatına daima daha fazla ödemek zorunda kalıyoruz. Ancak kalitesi bozulan yemler hayvanlara daha az kilo aldırıyor. Yemi kendimiz üretmeye çalıştığımızda ise çok yüksek bir maliyetle karşılaşıyoruz. Yani ne yapacağımızı biz de bilmiyoruz” diyor.
Üreticilere nazaran güç, ilaç, yem ve gübre fiyatlarındaki artışın yanı sıra Türk Lirası’ndaki bedel kaybının da birebir biçimde devam etmesi kış ayları yaklaşırken üretici ve tüketici için faturanın kabarması manasına geliyor.
Emre Eser