Eski İktisattan Sorumlu Devlet Bakanı Kemal Derviş, 74 yaşında hayatını kaybetti.
Kemal Derviş’in hayatını kaybetmesinin akabinde Eski TBMM Başkanvekili, Ufuk Üniversitesi Öğretim Üyesi ve gazeteci Uluç Gürkan, kendisi üzere gazeteci olan oğlu İhtilal Gürkan ile birlikte Derviş tahlili yayınladı.
Bu tahliller toplumsal medyada binlerce beğeni aldı.
Uluç Gürkan
Uluç Gürkan şunları yazdı:
Tanrı’dan Kemal Derviş’in taksiratını affetmemesini, rahmetini esirgememesini diliyorum. Affedilmesi gereken taksiratı, “Atatürk’ün İzinde Türkiye” kitabımın “Ecevit’in Tasfiyesi” (2. Baskı – ss. 225-296) bölünde anlatmıştım. Birkaç “tweet” ile hafızalarımızı tazeleyelim…
Bülent Ecevit, 16.01.2002’de ABD lideri Bush ile Beyaz Saray’da buluştu. Beraberinde Kemal Derviş, Dışişleri Bakanı İsmail Cem ve Güç Bakanı Zeki Çakan vardı. Görüşmede Bush, Ecevit’e Irak harekâtına kararlı olduklarını açıklamış ve Türkiye’den yardım istemişti.
BUSH’UN HAREKETİ ECEVİT’İ KIZDIRDI
İncirlik ve Güneydoğu’daki üsler ile İskenderun ve Mersin limanlarının kullanımından, Güneydoğu’da Irak sonundaki vilayetlerimizde Amerikan askerlerinin konuşlandırılmasından kelam etmiş, savaşa katılmamızın ortamını hazırlamaya çalışmıştı. Ecevit’in cevap ise “hayır” olmuştu.
OVAL OFİSTE NELER YAŞANDI
Ecevit’in ret karşılığı üzerine Bush’ün yüzünü Derviş’e dönmesinden rahatsız olan Ecevit toplantıyı 37’nci dakikasında kibarca sonlandırmıştı. Türk Heyeti Oval Ofis’ten çıkarken, Bush’un Kemal Derviş’in sırtını adeta “sana güveniyoruz” dercesine sıvazlaması dikkat çekmişti.
Ecevit-Bush görüşmesi sonrasında Türkiye’de baş döndürücü siyasi gelişmeler olmuş, ABD’nin “Ecevit’i tasfiye” senaryosunu yaşama geçirilmişti. Çok sayıda yerli oyuncunun da sahne aldığı “Ecevit’i tasfiye” senaryosunda başrol Kemal Derviş’in olmuştu…
Devrim Gürkan ise şu tabirlere yer verdi:
Devrim Gürkan
“Kemal Derviş” hayatını kaybetmiş. Allah rahmet eylesin. Acı reçeteli ekonomik programı Türkiye’de yapısal pek çok sorunu çözdü, evet. Birebir vakitte bu programı titizlikle uygulayan AKP’nin 21 yıllık iktidarının da kilidi oldu. Derviş’in AKP’yi tek başına iktidara getiren süreçteki rolü ise hala belgisiz. Haydi hafıza tazeleyelim yeniden… ’99 sarsıntısının akabinde bilhassa bankacılık bölümünde sağ hükümetlerin popülist siyasetlerinin ağır mirası altında kalan DSP-MHP-ANAP koalisyonu Kasım 2000 ve Şubat 2001’de iki mali kriz yaşadı.
ACI REÇETE
Özellikle memleketler arası finans etraflarına inanç verecek bir isim gerekiyordu. “Kemal Derviş”, Dünya Bankasındaki misyonundan ayrılıp Mart 2001’de İktisattan Sorumlu Devlet Bakanlığı misyonuna geldi. Reçetesi acıydı fakat gerekliydi. Kısa vakitte da sonuç verdi. Hatta Ecevit’in ağır hastalığına karşın iktisatta işler yolunda gidiyordu. Yalnızca bir kaç ay evvel “anayasa kitapçığı atıldı” diye adeta yıkılan bir iktisat, hassas bir koalisyonun Başbakan’ının rahatsızlığını keder etmez durumdaydı. 2002 Haziran’ında hükümet ortakları güçlerini toparlamış.
BAHÇELİ’NİN FARKLI HAMLESİ
1.5 yıl sonraki seçimler için güç toplamaya başlamıştı. Natürel bir istisna vardı. Önderi hasta DSP’nin seçimlere yeni bir idareyle girmesi konusundaki arayışlar. Öne çıkan adaylardan biri merhum “İsmail Cem”‘di. Bir başka kıymetli bahis ise ABD’nin kaçınılmaz görünen Irak Savaşı’ydı. “Ecevit” hastaydı fakat bu savaşa karşıydı. Ortaklarında da soru işaretleri çoktu. Sonra… Sonrası muammalar zinciri. 7 Temmuz 2002’de “Devlet Bahçeli” fol yok yumurta yokken ansızın Kocayayla Türkmen Kurultayında seçim daveti yaptı. Kurultay’daki MHP’li isimleri bile şaşkına çeviren bir hareketti bu. Siyaset etrafları daha “ne oluyor?” demeye fırsat bulamıştı ki, bu davetten 1 gün sonra, 8 Temmuz günü, DSP’nin güçlü ve gizemli adamı “Hüsamettin Özkan” hem Başbakan Yardımcılığı vazifesinden hem de partisinden istifa etti. Onu birtakım Bakanlar ve milletvekilleri takip etti. Rezalet bir gündü. Başbakanlık’ta görevliydim ve yan yana dizilmiş muhabirler olarak bir bir istifa ettiği söylenenleri teyit için arıyor, kesin olanları yayınlıyor, bir yandan da Meclis aritmetiğini takip etmeye çalışıyorduk.
YENİ TÜRKİYE PARTİSİ ORTAYA ÇIKTI
istifa furyası devam etti, 11 Temmuz günü İsmail Cem’in istifasıyla tepe yaptı. Kısa vakit içinde Cem-Özkan ve Derviş’in başını çektiği yeni bir parti siyasi hayatımıza girecekti. Yeni Türkiye Partisi. Ortalık karmakarışıktı. 16 Temmuz’da koalisyon hükûmetini oluşturan üç partinin genel liderleri erken seçim yapılması kararı aldı, Temmuz sonunda da Meclis kararı çıktı. Birinci anketlerde “Yeni Türkiye Partisi” %13-14 civarında bir dayanak alır görüntüdeydi. Lakin birden ortalık yeniden karıştı. YTP’nin en değerli ismi “Kemal Derviş” sürpriz bir formda, 23 Ağustos günü, son seçimde Parlamento dışında kalmış CHP’ye katılma kararı aldı. “İsmail Cem” donakalmıştı. Tüm bu karmaşada süratle ön plana çıkan bir parti daha vardı.
Kapatılan Refah Partisi’nin ağır toplarına merkez sağ ve soldan isimler katarak güçlenen AKP 99 zelzelesi, iki büyük kriz, darmadağın sol, karizmatik önderlerini kaybetmiş ve yıpranmış merkez sağ, hayal kırıklığı yaratmış MHP, gücünü arttıran Kürt hareketi derken halkın yeni bir siyaset beklentisi had safhaya çıkmıştı. Üstelik bir de mağduriyet kozu vardı AKP’nin. AKP’nin önderi Recep Tayyip Erdoğan siyasi yasaklıydı. Burada şahsî bir parantez lütfen. Erdoğan’ın siyasi yasağına ait YSK toplantısını TRT ismine ben izliyordum. Son dakika heyecanıyla metni alıp yayına fırlayan CNN ve NTV muhabirleri “yasak kalktı” yayını yaptılar. Onlardan yalnızca 3 dakika sonra TRT izleyicileri gerçek haberi aldı. Öhöm. Neyse, parantezi kapatalım. Ne diyorduk. Evet. AKP hem yeniydi, hem mağdurdu, hem de takım olarak kapsayıcıydı. CHP’nin eski Genel sekreteri “Ertuğrul Günay” vardı mesela. Fakat tek başına iktidar hayal bile değildi. Ta ki “Cem Uzan” ve Genç Parti ortaya çıkana kadar.
CEM UZAN ETKİSİ
Cem Uzan, o vakte kadar görülmemiş bir kampanyayla, “sahibi olduğu telefon şirketinin bayilerinden” oluşan milletvekili listesiyle %7.24 oy aldı. Bu oy DYP’yi %9.52’de, MHP’yi % 8.35’te bırakarak AKP’ye %34.3 oyla 1950’lerden beri kimsenin sahip olmadığı bir iktidar gücünü getirecekti. Kemal Derviş’li CHP 178 milletvekiliyle ana muhalefette kaldı. İsmail Cem ve Bülent Ecevit %1’i biraz geçen oy alarak tarihten silindi. Onları merkez sağdaki DYP ve ANAP izledi. Yurt dışına kaçan Cem Uzan’ın akabinde hem Genç Parti, hem Uzan şirketler kümesi yok oldu. Pekala ya Derviş? O, Mayıs 2005’te milletvekilliğinden istifa etti ve Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı lideri oldu, bir daha da yüzünü buraya dönmedi. Evet, tarihçe kabaca bu. Eee diyeceksiniz Çok yeterli bir ekonomist olduğu kadar global satrancın da kullanışlı bir taşıydı. Reformlarıyla Türkiye’ye soluk aldırdı, lakin bugünkü karanlığı yaratan isimlerden de biri oldu. AKP uzun yıllar onun sisteminin kaymağını yedi, akabinde o sistemi bozup bugünkü krizi yarattı. Bir gün Derviş’in tüm bu yaşananlardaki rolü net formda ortaya çıkacak mı, bilinmez. Lakin somut bir gerçek var. 14 Mayıs bugünkü karanlığı dağıtmak için çok lakin çok kıymetli. Haydi, birinci tıpta.
KEMAL DERVİŞ KİMDİR
Kemal Derviş, rahatsızlığı hasebiyle uzun müddettir ABD’de tedavi görüyordu.
1949 yılında İstanbul’da doğan Derviş, İngiltere’de iktisat alanında lisans ve yüksek lisans eğitimi aldı. ABD’de doktorasını yapan Derviş, bu alanda üniversitelerde dersler verdi.
1977 yılında Dünya Bankası’ndaki mesleğine başlayan Derviş, 1996 yılında bu kurumun Orta Doğu ve Kuzey Afrika’dan sorumlu lider yardımcılığına yükseldi.Kemal Derviş
Derviş, 2001 ve 2002’de yaşanan mali krizler sonrasında Türkiye’ye davet edildi. Dünya Bankası’ndaki misyonundan ayrılan Derviş, 2001-2002’de İktisattan Sorumlu Devlet Bakanlığı yaptı.
Derviş, bu misyonunda IMF ile müzakereleri yönetirken, hazırladığı programla finans sisteminde kıymetli ıslahatlar gerçekleştirdi.
3 Kasım 2002 seçimlerinde CHP’den İstanbul milletvekili seçilen Derviş, 2005’te milletvekilliğinden istifa ederek 2009’a kadar Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) Başkanlığı’nı yürüttü.
Derviş’in çok sayıda kitabının yanı sıra akademik mecmualarda ve aktüel yayınlarda makaleleri yayımlandı.