Günümüz İslam Dünyasında Sorunlar ve Tahlil Yolları sempozyumunda konuşan CHP başkanı Kılıçdaroğlu, “İslam’ın temel kıymetlerini savunuyormuş üzere görünenleri” eleştirdi: Sabır ve şükür tavsiyeleriyle milyonlara yoksulluğu, dışlanmayı, baskıyı reva gören anlayışlara karşı ödünsüz bir formda adaleti savunmalıyız.
Türk Ocakları kuruluşunun 110’uncu yıl dönümünde İBB işbirliğiyle Fatih Ali Buyruğu Kültür Merkezi’nde “Günümüz İslam Dünyasında Problemler ve Tahlil Yolları-2” sempozyumu düzenlendi. 29 Haziran’a kadar sürecek olan sempozyumun açılışına CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu, CHP İstanbul Vilayet Lideri Canan Kaftancıoğlu ve İstanbul Belediye Lideri Ekrem İmamoğlu’yla birlikte katıldı.
MARX’TAN ALINTI YAPTI
Açılışta konuşan CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu konuşmasına Karl Marx’tan alıntı yaparak başladı:
– Değerli bir buluşmada değerli bir isimden alıntı yapmak istiyorum. Bu ismi yadırgamayacağınıza inanıyorum. Alıntı yapacağım kişi Karl Marx. Marx “Filozoflar dünyayı çeşitli biçimlerde yorumlamışlardır. Halbuki sorun onu değiştirmektir” der. Elbette filozof olan bilim insanı olan sizlersiniz. Lakin bu cümlenin geliş yorumunu atfen şunu söylemeliyim; sizlerle birlikte biz siyasetçilerin de öncelikli misyonu, ülkesini ve dünyayı daha düzgüne ve daha hoşa hakikat değiştirmektir. Elbette bir sorunun teşhisi ve sorunun bedellerini bilmek kıymetlidir.
– Fakat sorunun nasıl çözüleceğine ait önermelerde bulunmak sorunun teşhis ve nedenlerini tespit etmek kadar kıymetlidir. Şayet sahip olduğumuz bilgiyi, var olan meseleleri ortadan kaldırmaya dönük olarak yorumluyorsak bir öbür sıkıntıya da kapı aralamış oluruz. Münasebetiyle günümüz İslam dünyasının sıkıntılarını bilmeli, tartışmalı ve hatta gerçeklikle yüzleşebilmeliyiz” dedi.
BAKARA’YA ATIF: MUHATABI TÜM DİN ADAMLARIDIR
– Kutsal kitabımız Kur’an-ı Kerim’in Bakara Müddeti 44’üncü ayetinde, Yahudi din adamlarına hitaben şöyle seslenilir: “Siz insanlara gerçek uygunluk, fazilet ve dindarlığı tavsiye ederken kendinizi unutuyor, bundan muaf olduğumuzu sanıyorsunuz. O denli mi?” Ve ayeti kerime “Aklınızı kullanmıyor musunuz?” sorusuyla sona erer.
– Elbette burada hitap Yahudi din adamlarına yöneliktir. Fakat muhatabı tüm din adamları, tüm yönetici takımlar aslında tüm insanlıktır. Bu ayeti kerimeye atfen İslam’ın temel kıymetlerinin tüm insanlığa aktarmakla vazifeli olanlar da bu bahiste sorumluluk üstlenenlerin de hangi münasebetle olursa olsun kendilerini İslam’ın temel bedellerinden azade kılma hakları yoktur. Hasebiyle siz kıymetli ilahiyatçıların bilim insanlarının İslam dünyasını, yücel problemlerini ve problemlerinin tahliline ait tedbirlerini, itirazlarını çok daha yüksek sesle lisana getirmesi toplumsal barışımızın tesisi açısından bir zorunluluktur.
BAHANE VE MÜNASEBETLERE YER YOKTUR
– Benden çok daha güzel biliyorsunuz ki İslam hangi münasebetle olursa olsun adaletsizliğe, eşitsizliğe müsaade vermez. İslam hangi münasebetle olursa olsun kayırmacılığa, denetimsizliğe, otoriterliğe müsaade vermez. Bu bağlamda İslam, hangi sistemle yönetildiğinizle değil, nasıl yönetildiğimizle ilgilidir. Ve direkt nasıl yönetilmemiz gerektiğinin cevabını da kendisi verir. İslam açısından kriter, adaletle yönetilip yönetilmediğimizdir. İslam tüm insanlığa adalet penceresinden bakar ve adalet penceresinden bakmamız gerektiğini bir koşul olarak önümüze koyar.
– Üstelik İslam adalet kavramını yalnızca bir hukuk durumu olarak da ele almaz. İslam bizden hayatın her alanında ve her herkes için geçerli olacak halde adaleti tesis etmemizi ve daima kılmamızı ister. İslam’a nazaran herkes için ve her alanda tesis edilmemiş adalete adalet denilemez. İslam’ın ön gördüğü adaletten ‘ama, lakin, ancak’ ile başlayan ve adalet arayışını daraltan, erteleyen yahut ertelettiren adaletin gücünü ve tesirini azaltan cümlelere, mazeret ve münasebetlere yer yoktur.
İSLAMIN TEMEL BEDELLERİNİ SAVUNUYORMUŞ ÜZERE GÖRÜNENLER…
– Bu nedenle bizler İslam’ın temel kıymetlerini savunuyormuş üzere görünerek zenginliği, kayırmacılığı, özgürlüğü, denetimsizliği kendisine bahşeden, gerçek bağlamından kopartılarak sunulan sabır ve şükür tavsiyeleriyle de milyonlara yoksulluğun, dışlanmayı, baskıyı reva gören anlayışlara karşı ödünsüz bir halde adaleti savunmalıyız.
LİYAKAT, ÖZGÜRLÜK, HAKÇA BÖLÜŞÜM
– Günümüz İslam dünyasının temel sorunlarının tek tahlili de adalettir. Az evvel de belirttiğim üzere adalet bir hukuk durumunun da ötesinde kişisel ve toplumsal hayatımızın tüm alanlarını kapsayan, olmazsa olmaz bir davranış biçimi ve tercih bahsidir. Örneğin adaletli olduğunuzda fikir ve tabir özgürlüğünü ödünsüz savunuyorsunuz demektir.
– Bir öteki deyişle fikir ve tabir özgürlüğünün içtihat haline gelmiş kozmik kriterlerini yalnızca kendiniz için değil herkes için kabul etmişsiniz demektir. Üstelik adaletli olduğunuzda hesap verebilir olmayı da kabul etmişsiniz demektir. Konfüçyüs’ün olduğuna inanılan ‘Adalet, kutup yıldızı üzere yerinde durur ve geri kalan her şey onun etrafında döner’ kelamına atfen; bir ülkede adalet varsa onun etrafında biliniz ki hukukun üstünlüğü, denetlenebilirlik, hesap verebilirlik, can ve mal güvenliği, şeffaflık, eşitlik, kadın- erkek eşitliği, çocuğun üstün faydası, liyakat, özgürlük, toplumsal devlet, hakça bölüşüm, emeğin üstünlüğü, nitelikli ve kaliteli eğitim, insan ve tabiat hakları vardır.
İSLAM, ADALETİ TESİS EDENLERDEN YANADIR
– Bir ülkede adalet yoksa yani adaletsizlik varsa, adaletsizliğin etrafında nepotizm, kayırmacılık, eşitsizlik, yoksulluk, yolsuzluk, liyakatsizlik, denetimsizlik, kültürel ve toplumsal yozlaşma, toplumsal huzursuzluk, çarpık kentleşme, niteliksiz eğitim ve bağımlı yargı vardır. İslam adaleti ve adaletin etrafından dönenleri tesis edenlerden yanadır.
LAİKLİKTEN YANA OLMALIYIZ
– Biliyorsunuz ki aziz yaradan Bakara müddeti 30’uncu ayette “Ben yeryüzünde akıl ve irade sahibi bir halife yaratacağım” diye buyurduğunda melekler “Fesat çıkaracak ve kanlar dökecek birini mi yaratacaksın” karşılığını verir. İşe önümüzde duran tercih budur. Müslümanların insanın akıl ve irade sahibi ve bir halife olarak yaratıldığı bu dünyada fesat çıkaran ve kan dökenlerden olma lüksü yoktur.
– Müslümanlar için akıllarını kullanmak ilahi ve beşeri bir kuraldır. Üstelik aklımızı kullanmadığımız aklı selim sahibi olmadığımız vakit başımıza gelecekleri Yaradan’ın bizlere söylediğini de unutmayalım. Yunus Müddeti 100’üncü ayette “O, (yani Şanlı Yaradan) aklını kullanmayanları, aklıselimle düşünmekten nasibi olmayanları iğrenç bir duruma sokar” buyuruluyor. Bu nedenle içinde bulunduğumuz bu çağda Müslüman olmanın neyi söz ettiği, nasıl bir Müslüman kimliğine sahip olmamız gerektiği konusunda aklımızı kullanarak en geniş mutabakatı sağlamalıyız. Bu mutabakatı da dışarıdan bir dayatmayla değil şahsen kendimiz, İslam ülkelerinin içinde bulunduğu durumla serinkanlı bir biçimde yüzleşerek gerçekleştirebiliriz.
DİLSİZ ŞEYTAN OLMAYI TERCİH ETMEYİZ
– Kabul edelim ki bu geniş bir mutabakata dayalı ortak bir kimlik inşasına muhtaçlığımız vardır. Bilhassa kendi içimizdeki farklılıklara dahi tahammül edemeyen kendi İslam yorumunu şiddet ve dayatma yoluyla hakim kılmaya çalışan kişi ve yapılara daima birlikte karşı durmalıyız. Bu bağlamda alışılmış ki din ve vicdan özgürlüğünün, fikir ve tabir özgürlüğünün, sanatsal ve ekonomik özgürlükleri kısıtlayan değil tersine tüm bu özgürlük alanlarını herkesi kapsayacak biçimde teminat altına alan bir laiklik anlayışından yana olmalıyız.
– Yalnızca kişisel olarak değil, ülkemizde ve içinde bulunduğumuz coğrafyada etik prensip ve kıymetlere dayalı bir sistem gayesiyle yol yürümeliyiz. Zira komşusu, dindaşı ve hatta dünya nüfusunun büyük kısmı aç yatarken tok yatamayız. Haksızlık karşısında susup, dilsiz şeytan olmayı tercih edemeyiz.
KAFAMIZI KUMA GÖMEMEYİZ
– Dünyadaki çatışma alanlarının yaklaşık yüzde 60’ını Müslüman ülkelerin oluşturduğunu söz eden Kılıçdaroğlu “Her gün binlerce Müslüman şahsen Müslümanlar tarafından öldürülüyorken, başımızı kuma gömemeyiz. Ülkemiz özelinde dahi, gelir dağılımı eşitsizliği gün be gün artıyorsa, buna seyirci kalamayız. Örneğin, hali olarak, kimin nasıl yaşadığıyla değil, sürdürdüğü hayat pratiği içinde ne kadar adaletli olup olmadığıyla ilgilenmeliyiz. Bu bağlamda bilhassa kamu idaresinde, liyakati ve liyakatli olduğu kadar liyakat sahibinin adaletini de öncelemeliyiz.
– Prof. Dr. Sayın Hayri Kırbaşoğlu’nun 2016’da gerçekleşen sempozyumdaki tabiriyle söyleyeyim; “Birey ve kurumlarla, onların dindar olup olmamasına değil, dürüst, adaletli ve ahlaklı olup olmamasına bakarak, yollarımızı birleştirmeli ya da ayırmalıyız.” Bu noktada, temel İslami ibadetlerini yerine getiriyor ya da getiriyor görünürken, İslam’ın adalet, dürüstlük ve ahlak anlayışından uzaklaşanları gözden kaçırmamalıyız.
LİSTE ERKEK AĞIRLIKLI
– Konuşmacı listesine baktığımda neredeyse hiç bayan akademisyen, araştırmacı görmedim. Bir iki isim dışında, erkek yüklü bir listeyle karşı karşıyayız. Meğer Türkiye ilahiyat birikiminde bayanlar vardır. Ve bugün de pek çok ilahiyat fakültemizde ya da üniversitelerimizin öbür fakültelerinde, sempozyumun konusu kapsamında çalışma yürüten yüzlerce bayan akademisyenimiz var.
– Günümüz İslam Dünyası’nın sıkıntılarını bayanlar olmadan konuşamayız, konuşmamalıyız ve bayanlar olmadan tahlil yolları da bulamayız. Bir sonraki sempozyumda ve düzenleyicisi olduğunuz öbür toplantılarda, bayanlara da yer vermenizi, hatta bayan bilim insanlarını bu cins toplantıların düzenleme şuralarına almanızı da kıymetle istirham ediyorum. Dediğim üzere bu sözlerimi dostça bir tenkit olarak kabul ediniz.
“NİYE CHP’Lİ BELEDİYE?” TENKİDİNE YANIT
Sempozyumun açılışında konuşan Türk Ocakları İstanbul Şube Lideri Dr. Cezmi Bayram kendilerine, “Niye bu sempozyumu CHP’li bir belediye ile yapıyorsunuz” eleştirisi geldiğini belirterek, şunları söyledi:
– Bize nazaran; gerek merkezi hükümetin kurumları, gerekse mahalli yönetim kurumları partinin malı değildir. Partiler, seçimle gelirler, bir emanet devralırlar. Sonra bu emaneti bir sonraki formda devam ettirir. Devam etme imkanı verir yahut diğerine devrederler. Demek ki, bu kuruluşların sahibi, millet. Bunlar, milletin kuruluşu. Biz, bu vakte kadar yaptığımız birçok faaliyette, her kurumdan dayanak istiyoruz. Her kurumdan takviye isterken, oraya mensubiyet duygusu taşıdığımızdan değil. Milletin malı ve milletin malının emaneti şu anda filan partiye mensup olabilir, lakin biz, bundan talep ediyoruz.
İMAMOĞLU: ELHAMDÜLİLLAH MÜSLÜMANIM
İBB Lideri Ekrem İmamoğlu da konuşmasına, Bayram’ın kelamlarına atıf yaparak başladı ve şöyle konuştu:
– Bedelli hocam, elbette bunlar olacak. Türkiye’nin bugünkü gündeminde, ne yazık ki bu cins tutum ve davranışlar var. Lakin İstanbul Büyükşehir Belediyesi, İslam coğrafyasının en büyük kentinin belediyesi. İstanbul, tıpkı vakitte İslam coğrafyasının yüzyıllardır başşehri aslında. Bir özelliği de var ki; binlerce yıldır da dünyanın başşehri İstanbul. Münasebetiyle en yanlışsız hislerin, en gerçek atılımların beden bulduğu bir kent olursa İstanbul, buna hem yakın coğrafya memnun olur hem bütün dünya memnun olur.
– Bu bağlamda, bu bence kutsal başlığın bir toplantıya dönüşmesi ve bir gayretin ortaya konması noktasındaki girişiminizle bizi buluşturmanız ve bu buluşturmaya dönük de bilhassa bu mevzuda bizi motive eden ben saygıdeğer Genel Liderimize hepinizin huzurunda yürekten teşekkür ediyorum. Bu buluşmanın ehemmiyetini tekraren bize aktarmıştır. Bir tesadüf daha var: Elhamdülillah ben de Müslümanım bu ortada. Hasebiyle ferdi olarak da katkı sunmanın elbette keyfini yaşıyorum.
– Ben, uygunluk ve kötülük ortasındaki bu büyük savaşın, iyiliğin mutlak zaferiyle sonuçlanacağından bir an bile kuşku duymuyorum. Düzgünlüğün gücüne olan itimadımı hiçbir şartta kaybetmiyorum. Zira güzelliğin kudretine olan itimadımı yitirirsem, insanlığımı yitireceğimi biliyorum. Bu benim düşünerek bulduğum, aklımla çıkardığım bir sonuç değil. Bu benim annemden, babamdan, dedemden, ninemden aldığım terbiye.
KOLAY BİR TAHLİLİ YOK
– Bu benim, içine doğduğum, hissedip anlamaya, yaşamaya çalıştığım Müslümanlığın özü. Benim anlayışıma nazaran o denli. Allah’ın adaletine, merhametine, şefkatine inanan ve ona sığınan biri, bu hisleri diğerinden esirgeyebilir mi? Düzgünlüğü emreden, sevgi, barış ve müsamahayı yücelten bir dinin mensubu, bu kavramları hiçe sayarak yaşayabilir mi? Vicdanımız, yüreğimiz bunun mümkün olamayacağını söylüyor.
– Ancak hangi din, hangi medeniyet olursa olsun, dini kutsallık ismine her yerde, her vakit fecî şeyler yapılabildiğini hepimiz biliyor, hepimiz görüyoruz. İnancın özü ile kimi tezahür biçimleri ortasındaki görülebilen büyük uçurumlar günümüz İslam dünyasının da değerli bir sorunu elbette. Tahminen de en kıymetli problemi. Bu sıkıntının tarihi, coğrafik, kültürel, felsefi, siyasi pek çok boyutu olduğu kesinlikle. Ve elbette kolay bir tahlili de yok.
YARDIMLAŞMAYI VE DAYANIŞMAYI EMREDER
– Lakin, ferdî ahlak seviyesinde, Müslüman üzere yaşamak düzleminde yapabileceğimiz çok kıymetli şeyler olduğuna inanıyorum. Her şeyden evvel, âlâ insan olmanın, belirli bir kimliğe, aşikâr bir inanca sahip olduğumuz için zaten edinebileceğimiz bir özellik olmadığını idrak etmemiz gerekiyor. Müslümanlık bize bu çabayı kazanmanın yollarını gösterdiği, herkes için adaletli ve vicdanlı olmayı, yardımlaşma ve dayanışmayı emrettiği için çok değerli.
ARAÇLAR EMELLERİ LEKELEYEBİLİR
– Yeterlilik nasıl belli bir kimliğe, makul bir inanca sahip olmanın resen yol açtığı bir sonuç değilse kötülük de değildir. Hiç kimseyi inancı, kimliği nedeniyle kaçınılmaz olarak makus kabul edemeyiz, o denli muamele edemeyiz. Gayelerimiz ne kadar kutsal, ne kadar yeterli ve bedelli olursa olsun, ‘amaca giden yolda her şey mubahtır, her vasıta kullanılabilir’ diye düşünemeyiz. Araçlar emelleri lekeleyebilir. Müslüman üzere yaşamanın, bu mevzuda da çok hassas olmayı zarurî kıldığını düşünüyorum. Müslümanlık bize, güzelliğin, sevginin, müsamahanın, merhamet ve dayanışmanın üzerinde yükselen çok sağlam bir ahlaki yer sunuyor. Bu tabanı, sağlıklı, güçlü ve kesinlikle haysiyetli bir irtibat içerisinde, bugünün dünyasıyla hemhal edebilmeyi başarmamız gerekiyor.